The Skeireins Translation by Hans F. Maßmann 1857 (see bibliography for details)
Ia: 'Qui intelligat aut requirat deum. Omnes declinaverunt: simul inutiles facti sunt'. ac nunc sub mortis ceciderunt judicium. Propterea venit communis omnium salvator, omnium peccata ut expurgaret (= expiaret); non aequalis nec similis nostrae justitiae, sed ipse justitia existens, ut mactans se pro nobis victimam et sacrificium,[!] deo mundi perficeret redemptionem (= reconciliationem). Quod igitur videns Iohannes consilium, quod perfici debebat
Ib: a domino, vero dixit 'Ecce, [hic est] agnus dei, qui tollit peccatum mundi.' Potuisset quidem etiam sine hominis corpore, potestate solummodo divina liberare omnes (e) diaboli vi; sed sciebat, tale potestate potentiae necessitatem declaratam fore, neque amplius servatum iustitiae consilium, sed necessitate se operaturum fuisse hominum salutem. Quum enim diabolus ab initio non cogeret, sed deciperet
Ic: hominem et per mendacium (= fraudem) illiceret ut transgrederetur legem, id fuisset contra convenientiam, ut dominus veniens vi (= auctoritate) divina et potestate eum liberaret et necessitate ad probitatem (= pietatem) converteret. Nonne enim visus esset in iustitiae coercitione impedire (= transgredi) consilium antea iam ab initio paratum (= statutum)? Decens igitur erat potius, qui sua (= propria) voluntate obediissent diabolo ad negligendam (= rumpendam) legem dei, ut ii iterum sua voluntate assentirent Salvatoris doc-
Id: trinae et aspernarentur pravitatem (= nequitiam) ejus, qui prius decepisset, veritatis autem cognitio ad renovationem conversationis (= vitae) in deo proponeretur. Propterea igitur etiam corpus hominis induit, ut praeceptor nobis fieret iustitiae in deo. Sic enim debebat, ut imitarentur suam sapientiam, etiam homines iterum invitare verbis atque operibus et praeco fieri evangelii vitae (in deo). sed quia igitur legis coercitione(m) non solum ...


IIa: ... fide(i) factus iam pro eo audet, tempore nempe passionis corporis, post passionem aperte cum Iosepho sepeliens, (quo) probavit (= manifestavit) se non avertisse (ab eo) propter magistratuum comminationem. Propterea quoque Salvator nunc incipiens monstravit viam sursum ducentem in regnum dei, dicens 'Amen amen, dico tibi, nisi quis nascatur desuper, non potest videre regnum dei.'
IIb: desuper autem dixit sanctum et coelestem natum alterum per lavacrum (= baptismum) patiendum. quod autem non intellexit Nicodemus, quia tunc primum audiebat a praeceptore. quapropter dixit: 'Quomodo potest homo nasci, adultus existens? num potest in uterum matris suae iterum introire et nasci?'; imperitus enim adhuc (existens) neque sciens consuetudinem et corporalem (= naturalem) ex utero existimans ortum, in dubitationem cecidit; quapropter dixit
IIc: 'Quomodo potest homo adultus existens nasci? num potest in uterum matris suae rursus introire et nasci?' Salvator autem, futuro eius iudicio cognito, et in fide progressus (eum) facturum esse, interpretatus est ei, ut adhuc imperito, dicens: 'Amen amen, dico tibi, nisi quis nascatur ex aqua et spiritu, non potest introire in regnum dei'. Necessarium enim erat et conveniens naturae, ut consilium baptismi
IId: acciperet, quum quidem homo (ex) diversis naturis compositus sit (= constet), (ex) anima scilicet et corpore; etiam alterum eorum visibile (existens), alterum spirituale; ideoque apte in hac eorum ratione (= vestigio) etiam duas nominavit res, suam utrique ad baptismi consilium, et visibilem quidem aquam et rationalem spiritum, ut nempe hoc videntes.


IIIa: '... quia aquae multae erant illic. et veniebant et baptizabantur. nondum (enim) missus (= coniectus) fuerat in carcerem Iohannes'. Id autem dicens Evangelista ostendit, munus ei datum prope finem esse per Herodis consilium (perversum). At ante hoc (= antea) quum uterque baptizaret et (uterque) suum commendaret baptismum, inter se invicem disputarunt (= concertarunt) quidam nescientes, uter foret major. 'Igitur facta est quaestio
IIIb: ex (= a) discipulis Iohannis cum Iudaeis de purificatione', quia iam (= nunc) et corporis purificationum mutabatur mos et purificatio (= munditia) in deo iubebatur, ne amplius iudaicis conspersionibus et perpetuis baptismis (= lavacris) uti studerent (= usu militarent), sed Iohannem audirent, antecursorem evangelii. Commendavit vero etiam dominus spiritualem baptismum; itaque jure erat de purificatione quaestio mota; nam lex in peccatorum ... uno
IIIc: statuebat cinerem vaccae combustae extra castra(mentationem); postea vero illum in aquam iacientes (= iacerent) puram et hyssopo ac lana rubra (= coccinea) adspergentes (= aspergerent), uti decebat memoriam deponere solitas (?). Iohannes autem poenitentiae baptismum praedicavit et peccatorum remissionem simpliciter resipiscentibus promisit; dominus autem ad remissionem delictorum et(iam) beneficium sancti spiritus (et) dedit iis, ut filii regni divini fierent,
IIId: ita ut sit baptismus Iohannis in medio duorum positus, superans quidem legis purificationem, sed minor multo evangelii baptismo, quapropter perspicue nos docet dicens 'Ego quidem aqua vos baptizo, sed qui post me venturus est, fortior me est, cuius ego non sum dignus, ut (= qui) inclinatus solvam corrigiam calceamenti eius. ille autem vos baptiza(bi)t (in) spiritu sancto'. Secundum consilium igitur ...


IVa: 'Hoc ergo gaudium meum impletum est: illum oportet crescere, me autem minui.' Itaque quum discipuli eius de purificatione cum Iudaeis disputarent et dicerent ei 'Rabbi, qui erat tecum trans Iordanem, cui tu testimonium perhibuisti, ecce hic baptizat et omnes veniunt (= eunt) ad eum. nesciebant adhuc munus Salvatori datum, quapropter docet eos dicens: 'Illum opportet crescere, me autem minui'. At consilium de eo factum ad breve
IVb: tempus recti usus erat et praeparans animos baptizatorum tradidit evangelii praedicationi; sed domini doctrina, incipiens (= orta) ex Iudaea per universum orbem crevit, ubique profecta usque hodie et aucta omnes homines ad dei cognitionem ducens; quapropter etiam clarus existens maiestatem domini gloriae nunciavit dicens: 'Qui desuper venit, supra omnes est; non quo supra (omnes) existentem temere nuntiavisset, sed etiam talem eius maiesta-
IVc: tis vim indicavit ct coelestem ct desuper profectum dicens (= dixit), se autem terrestrem et e terra loquentem. Quia naturâ homo erat, sive sanctus sive prophetes existens et iustitiam testans, tamen de terra erat et ex verbali natura loquens; verum hic de coelo profectus, quamquam in corpore esse videretur, tamen supra omnes est. 'Et quod vidit et audivit, hoc testatur et testimonium eius nemo accipit.' Et quamvis
IVd: de coelo in terram veniret propter hominum destinationem, tamen non eo amplius terrestris erat nec e terra loquens, sed coelestia aperuit mysteria (= secreta,), quae viderat et audiverat apud patrem. Haec igitur indicabantur a Iohanne non eo solum consilio, ut domini magnificentiam (= maiestatem) nuntiaret, sed ad diffamandam et vituperandam impiam (= abominabilem) contentionem Sabellii et Marcelli, qui unum conati sunt dicere patrem et filium, sed aliud (aliter) sanctus spiritus ...

Va: ... omnem apud patrem honorem, ad omne opus unum mandatum exspectat; sed quod (alterum) quidem diligentem, alterum vero dilectum, alterum monstrantem (opera), alterum vero imitantem eius opera (dicit), id vero indicavit sciens futurorum errorem, ut discerent inde duas personas patris et filii profiteri neque (inter se) rixarentur: eoque consilio, claro
Vb: usus verbo, dixit 'Sicut enim pater suscitat mortuos et vivificat, sic et filius, quos vult, vivificat', ut sua (= propria) voluntate et sua virtute, imitans eum qui prius vivificavit mortuos, promittens (sese vivificaturum mortuos) incredulorum pugnacitatem disputando obiurgaret 'Neque enim pater iudicat quemquam, sed judicium omne dedit (= tradidit) filio'. Si igitur unus et idem esset secundum Sabellii argumentum, diversis significatus nominibus, quomodo iudicare et non
Vc: iudicare idem posset? non enim solum nominum immutatio duarum personarum diversitatem demonstrat, sed multo magis operis documentum (= demonstratio, demonstrat) alterum nempe neminem iudicare, sed tradidisse filio iudicii potestatem atque hic accipit a(pud) patre(m) (illum) honorem et omne iudicium secundum illius voluntaten exercet, ut omnes honorificent filium, sicut honorificant patrem. Debemus ergo omnes nos in tali et tam perspicua declaratione deo non genito tribuere honorem
Vd: et unigenito filio dei, deo existenti; itaque credentes honorem iam utrique habeamus (= tradamus) iuxta (= secundum) dignitatem; nam hoc dictum 'Ut omnes honorficent filium, sicut honorificant patrem', non aequalem, sed similem honorem ut tribuamus nos docet. Et ipse Salvator pro discipulis orans ad patrem dixit 'Ut ames eos, sicut amas me':,  non aequalem amorem, sed similem per id significat. Eoque (modo?) ...


VIa: ... minus perspicua fiebat necessario illius indicatio, ut ipse is dicit, 'Illum oportet crescere, sed me minui'; quapropter quidem ad breve tempus credentibus Iohannem audire placuit, sed post non multum (= paulo post) oblitui eius partes tradiderunt; itaque bene eos monet dicens 'Ille erat lucerna ardens et lucens, vos autem voluistis exultare (= gaudere) ad horam (= tempus) in luce eius. Ego autem habeo testimonium maius Iohan-
VIb: ne: opera enim, quae dedit mihi pater, ut (ego) perficiam ea, ipsa (= haec) opera, quae ego facio, testimonium perhibent de me, quia pater misit me'. Ille enim humanis verbis testans dubium reddere (= perturbare) sensum (= conscientiam), quamquam verus existens, imperitis poterat; at patris per mea opera testimonium omnem supra declarationem humanitatis Iohannis irrefutabilem vobis praebere potest cognitionem; quia omne verbum apud homines invita eius veritate potest diversitate immutari, sed sancta opera
VIc: irrefutabilia existentia, (quippe) manifestantia operantis (=  perficientis) iudicium, aperte significant, a patre missum esse (eum) de coelo; quapropter dicit 'Et qui misit me pater, ipse (= is) testimonium perhibet de me'. At varie et variis temporibus patris de eo fiebat testimonium, modo per prophetarum verba, modo (vero) per vocem de coelo, modo(que) per signa; sed quia his ita factis durius eorum incredulorum fiebat
VId: cor, propterea recte addidit dicens: 'Neque vocem eius unquam audistis neque speciem eius vidistis; et verbum eius non habetis manens in vobis; quia, quem misit ille, huic vos non creditis'; nam apud morigeros contemni non debet; sed alii etiam vocem eius audierunt, alii (quidem) eius speciem viderunt: 'beati, enimvero dixit, mundo (= puri) corde, quoniam ipsi deum videbunt'. Et modo sicut pignus per ...


VIIa: ... nullam domini scientis virtutem (= vim) et recordantis eius potentiam; nec Petrus, sed etiam Andreas, qui dixit: 'Est puer unus hic, qui habet quinque panes hordeaceos et duos pisces'; similiter ac Philippus vituperatus est, nihil sublime cogitans nec dignitatem (= facultatem) magistri recordans, quapropter exclamavit dicens 'Sed haec, quid sunt inter tantos?' Dominus autem auxilians (= descendens ad) eorum pusillanimitatem
VIIb: dixit 'Facite homines discumbere: ii autem, quum foenum (= gramen) multum esset in eo loco, multitudinem accumbere iusserunt, quinque millia virorum, exceptis mulieribus et parvulis.' uti ad magnam coenam accubuerunt, quum nihil aliud esset praeter (illos) quinque panes et duos pisces; quos accipiens et gratias agens benedixit et tantillo satians (= satisfaciens) eos (= eis) victu non solum sufficientiam necessitatis iis prae-
VIIc: buit, sed multo plus: quum comedissent (= manducassent = coenati essent) multitudo inventa est ex (illis) panibus, duodecim sportae plenae, quae supererat. 'Similiter (= Pariter) et ex piscibus, quantum volebant'. Neque igitur in panibus solis suae virtutis amplitudinem (= abundantiam) ostendit, sed etiam in piscibus. quantum enim necesse erat fieri (= parari), ita ut unusquisque quantum vellet acciperet, ille fecit, nec ullius rei inopia (= detrimentum) (huic) multitudini ut esset perfecit. sed etiam
VIId: inde multo magis discipulis satisfecit et alios monuit animadvertere illum fuisse eundem, qui in solitudine quadraginta annos patres eorum nutrivisset. 'Ut autem impleti (= saturi facti) sunt, dixit discipulis suis 'Colligite, quae superaverunt (= relicta) fragmenta, ne pereant (= ne quid pereat). Collegerunt ergo et impleverunt duodecim cophinos fragmentorum ex quinque (illis) panibus hordeaceis et duobus piscibus, quae superfuerunt his (, qui manducaverant).

VIIIa: ... sed nemo misit (= iniecit) super eum manus'; quia sancta enim eius virtus invisibiliter pravitatem eorum adhuc differebat (= discernebat) nec permittebat ante tempus se capere. 'Venerunt ergo ministri ad pontifices summos et Pharisaeos, et dixerunt eis illi "Quare non adduxistis illum?" Responderunt autem ministri dicentes, nunquam (sic) locutus est homo, sicut hic homo'. Haec autem
VIIIb: responsio obiurgationi, imo condemnationi eorum incredulitati erat (= evasit). Responderunt enim illis inclamantibus (= increpantibus) se, cur non adduxissent eum, non respicientes illorum pravitatem inclamantium se, sed magis admirati domini doctrinam aperte in omnibus hominibus futuram (= existere) putaverunt; illi autem ob pravitatem suam audaciam eorum non perferentes odiose (= iracunde) responderunt iis dicentes 'Numquid et vos
VIIIc: seducti (= decepti) estis? Numquid ullus ex principibus credidit in eum aut ex Pharisaeis? Sed turba (= plebs) haec, quae non novit legem, maledicti sunt.' Ea autem cum acerbitate iracundiaelocuti sunt, quod mentientes deprehendeabantur, ne ullum principum aut Pharisaeorum credidisse ei, quum Nicodemus secundum consilium dei veniret ad eum noctu et audacter pro veritate certaret contra illos et diceret 'Num lex nostra iudicat hominem' etc.?
VIIId: quum illi dicerent, ne ullum (= neminem) principum et Pharisaeorum ei credidisse, non considerantes (= considerabant), illum quidem (= verius) Pharisaeum esse et principem Iudaeorum et solum principem sign(ific)atum de maledictis, credentem domino, ad obiurgationem illorum pravitatis pro eo locutum: qui vero non perferentes hanc obiurgationem responderunt dicentes 'Numquid et tu e Galilaea es? Scrutare et vide, quia propheta a Galilaea, non surgit.'
back